मित्रांनो, आजकाल असंघटित कामगारांसाठी सरकारने खूप चांगल्या योजना आणल्या आहेत. त्यापैकी एक म्हणजे ई श्रम कार्ड योजना. ही योजना असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना ओळखपत्र देऊन त्यांना विविध लाभ मिळवून देण्यासाठी आहे. जर तुम्हीही दैनंदिन काम करणारे कामगार आहात – मजूर, घरकामगार, रिक्षाचालक किंवा छोटे व्यापारी – तर ही योजना तुमच्यासाठीच आहे. आणि हो, नवीन नोंदणी करणं आता सोपं झालंय. online registration ने फक्त काही मिनिटांत तुमचं ई श्रम कार्ड तयार होईल. चला, मी तुम्हाला सांगतो, अशी करा ई श्रम कार्ड योजना नवीन नोंदणी – स्टेप बाय स्टेप.
ई श्रम कार्ड योजना म्हणजे काय?
ई श्रम कार्ड ही एक डिजिटल ओळख आहे, जी भारत सरकारच्या श्रम आणि रोजगार मंत्रालयाने सुरू केली आहे. २०२१ मध्ये सुरू झालेली ही योजना आता २०२५ पर्यंत लाखो कामगारांना जोडली गेली आहे. मुख्य उद्देश असंघटित कामगारांची माहिती एका ठिकाणी गोळा करणं आणि त्यांना सामाजिक सुरक्षा योजना जोडणं. उदाहरणार्थ, पेन्शन, विमा किंवा इतर सरकारी मदत मिळवण्यासाठी हे कार्ड खूप उपयुक्त ठरतं. गिग इकॉनॉमीमध्ये काम करणाऱ्या लोकांसाठी – जसं ओला-उबर ड्रायव्हर्स किंवा फ्रीलान्सर्स – हे कार्ड आता अनिवार्य झालंय. तुम्हाला फक्त आधार कार्ड आणि मोबाईल नंबर हवा, आणि बाकी सर्व online होईल. ही योजना पूर्णपणे मोफत आहे, आणि कार्ड कधीच एक्स्पायर होत नाही. फक्त माहिती अपडेट ठेवा, ते पुरेसं.
मी स्वतः एका गावातून शहरात आलेलो आहे, आणि माझ्या आजोबांसारखे मजूर लोकांसाठी अशा योजना किती गरजेच्या आहेत, ते मला कळतं. पूर्वी सरकारी योजनांसाठी दारोदार भटकावं लागायचं, आता मात्र e-Shram portal वर बसूनच काम होतं. २०२५ मध्ये नवीन अपडेट्स आल्या आहेत, ज्यात प्लॅटफॉर्म वर्कर्ससाठी स्पेशल प्रावधान आहे. म्हणूनच, जर तुम्ही अजून नोंदणी केलेली नसेल, तर आजच सुरू करा.
कोण पात्र आहे ई श्रम कार्डसाठी?
सर्व असंघटित कामगार जे १८ ते ६० वर्षांच्या आहेत, ते पात्र आहेत. यात मजूर, दागिनेकार, घरकामगार, रिक्षा चालक, छोटे शेतकरी, विक्रेते यांचा समावेश होतो. पण लक्षात ठेवा, जर तुम्ही EPF किंवा ESI सारख्या संघटित क्षेत्रात असाल, तर तुम्हाला अपात्र ठरवतील. गिग वर्कर्ससाठी – जसं डिलिव्हरी बॉय किंवा ऑनलाइन सेलर्स – ही योजना खास आहे. २०२५ च्या बजेटमध्ये याला आणखी बळकटी दिली गेली आहे.
मला वाटतं, अनेक जण अजूनही या योजनेबद्दल अनभिज्ञ असतात. माझ्या एका मित्राने नोंदणी केली आणि त्याला लगेचच पेन्शन स्कीमची माहिती मिळाली. तुम्हीही तपासा – जर तुमचं उत्पन्न १५,००० रुपयांपेक्षा कमी असेल, तर तुम्हाला PM-SYM सारख्या पेन्शन योजनेचा लाभ मिळू शकतो. पण वय १८ ते ४० वर्ष असावं, हे लक्षात ठेवा.
अशी करा नवीन नोंदणी – स्टेप बाय स्टेप गाइड
नवीन नोंदणी करणं खूप सोपं आहे. फक्त ई श्रम कार्ड योजना नवीन नोंदणी साठी e-Shram portal वर जा. चला, मी सांगतो कसं करावं:
- स्टेप १: ब्राउजर उघडा आणि https://www.eshram.gov.in/ वर जा. होम पेजवर “Register on eShram” बटण दिसेल, त्यावर क्लिक करा.
- स्टेप २: आधार नंबर आणि आधारशी लिंक केलेला मोबाईल नंबर एंटर करा. कॅप्चा कोड टाका आणि “Get OTP” वर क्लिक करा.
- स्टेप ३: OTP verification करा. OTP तुमच्या मोबाईलवर येईल, तो एंटर करा. नंतर पर्सनल डिटेल्स भराल – नाव, जन्मतारीख, लिंग, इत्यादी. आधारमधून बरीच माहिती ऑटो फिल होईल.
- स्टेप ४: ऑक्युपेशन डिटेल्स द्या – तुम्ही काय काम करता, कोणत्या क्षेत्रात. बँक डिटेल्स – अकाउंट नंबर आणि IFSC कोड – भरून घ्या. हे महत्वाचं आहे, कारण लाभ इथून येतात.
- स्टेप ५: सर्व डिटेल्स चेक करा आणि सबमिट करा. शेवटी आणखी एक OTP येईल, तो व्हेरिफाय करा.
- स्टेप ६: सबमिशननंतर १२ डिजिटचा UAN number मिळेल. हा तुमचा युनिक आयडी आहे. e-Shram card डाउनलोड करा आणि प्रिंट घ्या.
जर मोबाईल आधारशी लिंक नसेल, तर जवळच्या CSC सेंटरला जा. तिथे बायोमेट्रिक व्हेरिफिकेशन होईल. संपूर्ण प्रक्रिया १०-१५ मिनिटांत पूर्ण होते. मी स्वतः ट्राय केलं, आणि खूप स्मूथ होतं. काही त्रुटी आली तर हेल्पलाइन १४४३४ वर कॉल करा.
आवश्यक कागदपत्रे आणि महत्वाच्या टिप्स
नवीन नोंदणीसाठी फार कमी कागदपत्रं लागतात. मुख्यतः आधार कार्ड, आधार लिंक मोबाईल आणि बँक पासबुक. फोटो किंवा सिग्नेचरची गरज नाही, कारण ऑनलाइन अपलोड होतं. पण लक्षात ठेवा, सर्व माहिती अचूक असावी, नाहीतर नंतर अपडेट करावं लागेल.
टिप्स: नेहमी अधिकृत वेबसाइट वापरा, फेक साइट्स टाळा. नोंदणी मोफत आहे, कोणालाही पैसे देऊ नका. २०२५ मध्ये अपडेट फीचर आलंय, ज्यात तुम्ही स्वतः डिटेल्स चेंज करू शकता. CSC वर जाण्यापेक्षा online registration ट्राय करा – वेळ वाचेल.
ई श्रम कार्डचे फायदे काय?
ही योजना केवळ ओळख नाही, तर खरा लाभ आहे. नोंदणीनंतर तुम्हाला PM Garib Kalyan Rojgar Abhiyan सारख्या स्कीम्सचा फायदा मिळेल. ६० वर्षांनंतर ३,००० रुपयांची मासिक पेन्शन, अपघात विमा, आणि इतर सरकारी मदत. गिग वर्कर्ससाठी स्पेशल ट्रॅकिंग आहे, ज्यात कामाचे तास रेकॉर्ड होतात. माझ्या एका नातेवाईकाने कार्ड घेतलं आणि लगेचच एका विमा स्कीममध्ये अप्लाय केलं. तुम्हीही करा, आणि कुटुंबाला सुरक्षितता द्या. ही योजना तुमच्या हक्काची आहे, वाया जाऊ देऊ नका.